قند خون که به آن گلوکز خون نیز گفته میشود. انرژی اصلی بدن را تامین میکند و نقش مهمی در عملکرد صحیح اندامها سیستمهای بدن دارد. در واقع میزان قند خون باید در یک محدوده خاص و نرمال باقی بماند تا بدن بتواند به درستی عمل کند. اگر سطح قند خون بیش از حد بالا یا پایین باشد. میتواند به مشکلات جدی منجر شود. آگاهی از میزان نرمال قند خون در سنین مختلف و نحوه اندازه گیری آن امری ضروری برای حفظ سلامت بدن است.
در این مقاله اطلاعاتی دقیق در مورد میزان نرمال قند خون در سنین مختلف، علائم تغییرات قند خون، نحوه آزمایش و اقدامات ضروری برای کنترل سطح قند خون ارائه میدهیم. این اطلاعات توسط دارخانه آنلاین دکتر دوستی شاعر ارائه شده است که در زمینه ارائه مشاورههای پزشکی و محصولات بهداشتی همیشه در کنار شماست.
در ادامه به بررسی مهمترین نکات در رابطه با میزان نرمال قند خون و چگونگلی مدیریت آن خواهیم پرداخت.
قند خون چیست؟
قند خون یا گلوکز خون نوعی قند است که از تجزیه کربوهیدراتها در غذا به دست میآید و به عنوان منبع اصلی انرژی برای سلولها و اندامهای بدن عمل میکند. زمانی که غذا میخوریم بدن کربوهیدراتها را به گلوکز تبدیل میکند تا انرژی لازم برای انجام فعالیتهای روزانه تأمین شود.
سطح قند خون میتواند تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند نوع رژیم غذایی، فعالیتهای بدنی، میزان استرس، اضطراب، کیفیت خواب و حتی ترشح هورمونها قرار بگیرد. این تغییرات در سطح قند خون برای همه افراد مهم است اما افرادی که به دیابت مبتلا هستند. باید بهطور ویژهای مراقب باشند. مدیریت صحیح قند خون برای این افراد ضروری است تا از بروز مشکلات جدی جلوگیری شود.
قند خون چه اهمیتی دارد؟
قند خون یا گلوکز که از تجزیه کربوهیدراتها در غذا به دست میآید اصلیترین منبع انرژی بدن محسوب میشود. گلوکز نقشهای مختلفی در بدن دارد که مهمترین آنها تأمین انرژی برای سلولها و سیستمهای مختلف بدن است. زمانی که سطح قند خون از محدوده طبیعی خارج میشود. سلولها و سایر بخشهای بدن نمیتوانند به درستی وظایف خود را انجام دهند. پس از خوردن غذا، سطح قند خون افزایش مییابد و در این مواقع لوزالمعده با ترشح هورمون انسولین، سعی میکند سطح قند خون را به محدوده طبیعی بازگرداند.
انسولین نقش اساسی در هدایت گلوکز به سلولها برای تأمین انرژی دارد. در افراد دیابتی، ترشح انسولین به درستی انجام نمیشود و میزان کافی انسولین در بدن وجود ندارد. این اختلال باعث میشود که گلوکز نتواند به درستی به سلولها وارد شود و در رگهای خونی باقی بماند. این تجمع گلوکز در خون به مرور زمان میتواند به سیستمهای بدن آسیب بزند و در برخی موارد به مشکلات جدی مانند حمله قلبی منجر شود.کنترل دقیق قند خون برای همه افراد، به ویژه بیماران دیابتی، از اهمیت ویژهای برخوردار است تا از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری شود.
تغییر سطح قند خون طبیعی چهقدر خطرناک است؟
خروج قند خون از محدوده نرمال، چه کاهش و چه افزایش شدید آن میتواند تهدیدی جدی برای سلامت فرد باشد. به عنوان مثال، زمانی که سطح قند خون کمتر از ۷۰ میلیگرم در دسیلیتر (mg/dl) باشد نشاندهنده افت قند خون است و اگر این مقدار به زیر ۶۰ میلیگرم برسد فرد دچار هیپوگلیسمی (Hypoglycemia) یا افت شدید قند خون میشود. از طرف دیگر، افزایش قند خون به بیش از ۲۴۰ میلیگرم در دسیلیتر میتواند بسیار خطرناک باشد و منجر به مشکلات جدی مانند کمای دیابتی یا کتواسیدوز دیابتی (Diabetic Ketoacidosis) میگردد. قند خون خطرناک برای سلامت فرد زمانی است که از این محدودهها خارج شود.
علائم قند خون بالا چیست؟
اگر برخی از عوامل خطر زیر را دارید بهتر است که بیشتر مراقب علائم قند خون غیر طبیعی باشید. این عوامل شامل سن بالای ۴۵ سال، اضافه وزن، عدم فعالیت ورزشی، مصرف زیاد قند، بیماریهای قلبی، فشار خون بالا، تاریخچه مقاومت به انسولین، سابقه سکته مغزی، دیابت در دوران بارداری یا وزن بالای نوزاد، مشکلات کلسترول خون بالا یا پایین، تری گلیسیرید بالا و سابقه دیابت در خانواده است. باعث بروز مشکلات قند خون میشود.
علائم قند خون بالا شامل تشنگی زیاد، افزایش ادرار، خستگی، تاری دید و عفونتهای مکرر است. در حالی که علائم قند خون پایین میتواند شامل لرزش، تعریق، سردرد، ضعف، گیجی و احساس گرسنگی شدید باشد. اگر هر کدام از این علائم را تجربه کردید بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
قند خون نرمال
بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) و جدول قند خون نرمال در سنین مختلف، سطح نرمال قند خون در حالت ناشتا باید بین ۷۰ تا ۱۰۰ میلیگرم در دسیلیتر (mg/dL) باشد. اگر سطح قند خون بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلیگرم در دسیلیتر قرار گیرد، فرد در مرحله پیش دیابت است. در این مرحله، اگر فرد تغییرات لازم در سبک زندگی خود اعمال نکند، احتمال دارد به دیابت مبتلا شود.
اگر قند خون ناشتا فرد در دو آزمایش مختلف بیش از ۱۲۶ میلیگرم در دسیلیتر باشد، فرد مبتلا به دیابت است. از سوی دیگر، اگر قند خون ناشتا کمتر از ۷۰ میلیگرم در دسیلیتر باشد، فرد دچار هیپوگلیسمی یا افت شدید قند خون است.
قند خون نرمال ناشتا و غیر ناشتا
قند خون نرمال در حالت ناشتا و غیر ناشتا تفاوتهایی دارد. در حالت ناشتا یعنی زمانی که فرد حداقل ۸ ساعت از آخرین وعده غذاییاش گذشته باشد. سطح قند خون باید بین ۷۰ تا ۱۰۰ میلیگرم در دسیلیتر (mg/dL) باشد. اگر این مقدار بیشتر از ۱۰۰ میلیگرم باشد. ممکن است فرد در معرض پیش دیابت یا دیابت قرار گیرد. در حالی که در حالت غیر ناشتا، یعنی پس از خوردن غذا، سطح قند خون باید کمتر از ۱۴۰ میلیگرم در دسیلیتر باشد. اگر قند خون پس از غذا خوردن بیشتر از ۱۴۰ میلیگرم باشد. ممکن است نشانهای از مشکلات متابولیکی مانند دیابت باشد. کنترل منظم قند خون در هر دو حالت برای پیشگیری از بیماریهای مرتبط با قند خون ضروری است.
| سن | با دیابت (ناشتا) | بدون دیابت (ناشتا) | با دیابت (1 تا 2 ساعت بعد از خوردن) | بدون دیابت (1 تا 2 ساعت بعد از خوردن) | با دیابت (زمان خواب) | بدون دیابت (زمان خواب) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| زیر ۶ سال | ۸۰ _ ۱۸۰ mg/dl | زیر ۱۰۰ mg/dl | حدود ۱۸۰ mg/dl | ۱۲۰ _ ۱۴۰ mg/dl | از ۱۱۰ تا ۲۰۰ mg/dl | زیر ۱۰۰ mg/dl |
| ۶ سال تا ۱۲ | ۸۰ _ ۱۸۰ mg/dl | زیر ۱۰۰ mg/dl | ۱۴۰ mg/dl یا کمتر | ۱۲۰ _ ۱۴۰ mg/dl | از ۱۰۰ تا ۱۸۰ mg/dl | زیر ۱۰۰ mg/dl |
| ۱۳ تا ۱۹ | ۷۰ _ ۱۵۰ mg/dl | زیر ۱۰۰ mg/dl | ۱۴۰ mg/dl یا کمتر | ۱۲۰ _ ۱۴۰ mg/dl | از ۹۰ تا ۱۵۰ mg/dl | زیر ۱۰۰ mg/dl |
| بیش از ۲۰ سال | ۸۰ _ ۱۳۰ mg/dl | زیر ۱۰۰ mg/dl | زیر ۱۸۰ mg/dl | ۱۲۰ _ ۱۴۰ mg/dl | از ۱۰۰ تا ۱۴۰ mg/dl | زیر ۱۰۰ mg/dl |
قند خون نرمال در سنین مختلف بزرگسالی
برای بررسی میزان قند خون نرمال در سنین مختلف، ابتدا باید سطح قند خون در بزرگسالان را در نظر بگیریم. در افراد بزرگسال بدون دیابت، سطح قند خون دو ساعت پس از غذا باید بین ۹۰ تا ۱۴۰ میلیگرم در دسیلیتر باشد. در افراد مبتلا به دیابت که انسولین مصرف نمیکنند. این مقدار باید کمتر از ۱۴۰ میلیگرم در دسیلیتر باشد. برای افراد در سنین مختلف، مقادیر نرمال قند خون تغییر میکند. برای مثال، در سن ۳۰ سالگی، قند خون باید کمتر از ۱۰۰ میلیگرم در دسیلیتر باشد و بعد از غذا به کمتر از ۱۸۰ میلیگرم در دسیلیتر برسد.
در سن ۴۰ سالگی، افراد در معرض چاقی و فشار خون بالا باید به مقادیر قند خون خود توجه بیشتری داشته باشند. قند خون نرمال در این سن باید بین ۶۸ تا ۱۰۸ میلیگرم در دسیلیتر باشد و پس از غذا نباید از ۱۴۰ میلیگرم در دسیلیتر تجاوز کند.
با افزایش سن، احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ بیشتر میشود. افراد در سن ۵۰ سالگی باید به قند خون خود حساس باشند. زیرا در این سن، افراد بیشتر در معرض دیابت قرار دارند. قند خون نرمال در این سن معمولاً بین ۷۰ تا ۱۰۰ میلیگرم در دسیلیتر است. در سن ۶۰ سالگی، دیابت یکی از بیماریهای شایع است و قند خون باید در محدوده ۱۲۰ تا ۱۶۰ میلیگرم در دسیلیتر قرار داشته باشد. در این سن، افراد باید توجه بیشتری به وضعیت قند خون خود داشته باشند تا از بروز مشکلات جدی جلوگیری کنند.
در صورت مشاهده هر گونه تغییر در قند خون و ابتلا به دیابت، مهم است که به پزشک مراجعه کرده و اقدامات درمانی را آغاز کنید. برای درمان دیابت، پزشکان داروهایی مانند قرص گلوتریو را تجویز میکنند که به کنترل قند خون کمک میکند. بررسی منظم قند خون و رعایت رژیم غذایی مناسب از عوامل کلیدی در پیشگیری و مدیریت دیابت هستند.
| سن | ناشتا (mg/dL) | دو ساعت پس از غذا (mg/dL) | زمان خواب (mg/dL) | شرایط خاص |
|---|---|---|---|---|
| ۲۰ تا ۳۰ سال | ۷۰ _ ۹۹ | کمتر از ۱۴۰ | ۹۰ _ ۱۳۰ | افراد فعال در این سن معمولاً متابولیسم بالاتری دارند و کمتر در معرض دیابت هستند. |
| ۳۰ تا ۴۰ سال | ۷۰ _ ۱۰۸ | کمتر از ۱۴۰ | ۹۰ _ ۱۳۵ | احتمال شروع مشکلات متابولیکی؛ توجه به رژیم غذایی و ورزش ضروری است. |
| ۴۰ تا ۵۰ سال | ۶۸ _ ۱۰۸ | کمتر از ۱۴۰ | ۹۰ _ ۱۴۰ | افزایش خطر چاقی و فشار خون؛ نیاز به بررسیهای منظم قند خون. |
| ۵۰ تا ۶۰ سال | ۷۰ _ ۱۱۰ | کمتر از ۱۶۰ | ۱۰۰ _ ۱۴۰ | در این سن احتمال دیابت نوع ۲ بیشتر است؛ مصرف داروهای کنترل قند خون ممکن است توصیه شود. |
| بالای ۶۰ سال | ۷۰ _ ۱۲۰ | کمتر از ۱۶۰ | ۱۱۰ _ ۱۵۰ | دیابت شایعتر است؛ نیاز به پایش منظم و رعایت دقیق رژیم غذایی و داروهای تجویزی. |
قند خون نرمال بارداری
دیابت بارداری بهطور معمول در دوران حاملگی بروز میکند و معمولاً پس از زایمان برطرف میشود. با این حال، عوارض ناشی از این بیماری ممکن است تا مدتها یا حتی برای همیشه برای مادر و نوزاد ادامه یابد. به همین دلیل، بررسی منظم سطح قند خون در دوران بارداری اهمیت زیادی دارد تا از نرمال بودن آن اطمینان حاصل شود. در صورت مشاهده هرگونه تغییرات در سطح قند خون، بهتر است فوراً با پزشک متخصص زنان مشورت کنید.
قند خون نرمال در کودکان زیر 10 سال
پس از بررسی میزان قند خون نرمال در بزرگسالان، بهتر است سطح قند خون در کودکان را نیز بررسی کنیم. در کودکان، سطح قند خون طبیعی قبل از غذا باید بین ۹۰ تا ۱۸۰ میلیگرم در دسیلیتر باشد. این میزان پس از خواب معمولاً بین ۸۰ تا ۱۸۰ میلیگرم در دسیلیتر و قبل از خواب بین ۱۰۰ تا ۱۸۰ میلیگرم در دسیلیتر قرار دارد. به این ترتیب، میزان قند خون در کودکان میتواند در طول روز متغیر باشد. بهترین زمان برای اندازهگیری قند خون در کودکان، ۱۲ ساعت پس از صرف غذا است.
برای حفظ قند خون در محدوده طبیعی اهمیت زیادی دارد. که رژیم غذایی کودک به خوبی مدیریت شود و از مصرف بیشازحد مواد قندی جلوگیری شود. اختصاص زمانی برای فعالیتهای بدنی و ورزش میتواند به سوختن گلوکز و حفظ سلامت کودک کمک کند. در غیر این صورت، مصرف زیاد قند ممکن است منجر به ابتلا به دیابت شود که در این صورت کودک ممکن است نیاز به مصرف داروهای ضد دیابت پیدا کند. بهتر است با پزشک مشورت کنید تا نتیجه بهتری بگیرید و از سلامتی فرزند خود مطلع شوید.
قند خون طبیعی در نوجوانان
برای بررسی میزان قند خون نرمال در گروه سنی نوجوانان باید توجه داشت که سطح قند خون در حالت طبیعی باید بین ۷۰ تا ۱۵۰ میلیگرم در دسیلیتر باشد. قبل از صرف غذا، قند خون نوجوانان باید در این محدوده قرار داشته باشد و پس از صرف غذا نیز معمولاً باید کمتر از ۱۸۰ میلیگرم در دسیلیتر باشد. اگر نوجوانان رژیم غذایی سالم و ورزش منظم را رعایت نکنند. خطر ابتلا به دیابت در سنین پایین افزایش مییابد. در حال حاضر سن ابتلا به دیابت کاهش یافته و شاهد شیوع بیشتر دیابت در نوجوانی هستیم.
در صورت ابتلا به دیابت در نوجوانان، سطح قند خون از مقادیر طبیعی بیشتر میشود. در این شرایط، مراجعه به پزشک متخصص ضروری است تا نوع دیابت تشخیص داده شده و درمان مناسب آغاز شود. پزشک با توجه به شرایط جسمی بیمار و نوع دیابت، داروهای مختلفی مانند قرص گلوریپا برای کنترل قند خون تجویز میکند.
قند خون طبیعی در دیابتی چقدر است
میزان قند خون نرمال برای افراد دیابتی با افراد غیر دیابتی کمی متفاوت است و کنترل دقیق آن برای پیشگیری از بروز عوارض جانبی خطرناک بسیار اهمیت دارد. برای افراد مبتلا به دیابت، سطح قند خون نرمال باید در محدوده خاصی باشد:
قبل از غذا (ناشتا): قند خون باید بین ۸۰ تا ۱۳۰ میلیگرم در دسیلیتر باشد.
بعد از غذا : قند خون باید زیر ۱۸۰ میلیگرم در دسیلیتر باشد.
برای مدیریت قند خون در افراد دیابتی، داشتن یک رژیم غذایی مناسب، ورزش منظم، و در برخی موارد مصرف دارو یا انسولین ضروری است. علاوه بر این، آزمایش مرتب قند خون و HbA1c برای اطمینان از کنترل مناسب سطح قند خون بسیار مهم است.
نحوه آزمایش برای اندازه گیری میزان قند خون
مقدار قند خون نرمال از طریق آزمایش قند خون بررسی میشود. در این آزمایش، پزشک یا پرستار ابتدا یک بند رگ را روی بازوی شما قرار میدهد تا جریان خون متوقف شود. سپس از رگ داخل آرنج یا پشت دست شما خون گرفته و آن را در یک شیشه آزمایش یا آمپول جمعآوری میکند. خون جمعآوری شده به آزمایشگاه ارسال میشود تا میزان قند خون شما مورد بررسی قرار گیرد.
اگر میخواهید به راحتی و در هر زمان قند خون خود را اندازهگیری کنید، میتوانید از دستگاه تست قند خون فریسنس مدل TAG به همراه قلم، ۱۰ عدد سوزن و ۱۰ عدد نوار استفاده کنید. این دستگاه قابل حمل و آسان به شما این امکان را میدهد که به راحتی قند خون خود را در منزل اندازهگیری کنید. برای خرید و مشاهده جزئیات بیشتر، همین حالا دستگاه فریسنس را از داروخانه آنلاین دکتر دوستی سفارش دهید.
دستگاه قندخون فریر آسا
چگونه برای آزمایش آماده شویم؟
تست قند خون معمولاً به پنج روش مختلف انجام میشود:
تست ناشتا: در این روش، شما باید حداقل ۸ ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورید تا سطح قند خون شما در حالت ناشتا اندازهگیری شود.
تست تصادفی: در این روش، قند خون در هر زمان از روز و بدون نیاز به ناشتا بودن اندازهگیری میشود.
تست تحمل گلوکز خوراکی: در این آزمایش، دو ساعت پس از مصرف مقدار مشخصی گلوکز که توسط پزشک تجویز شده، سطح قند خون اندازهگیری میشود.
اندازه گیری هموگلوبین: این آزمایش میزان قند خون فرد را در طول ۳ ماه گذشته نشان میدهد و نتایج آن به صورت درصدی گزارش میشود.
تست چالش گلوکز: این آزمایش برای تشخیص دیابت بارداری انجام میشود و معمولاً در دوران بارداری مورد استفاده قرار میگیرد.
فرد در هنگام افت قند خون باید چه اقداماتی انجام دهد؟
در زمان افت قند خون، سادهترین و مؤثرترین اقدامات به شرح زیر هستند:
- نوشیدن مایعاتی مانند آب سیب یا آب پرتقال
- مصرف نوشیدنیهای قندی مثل نوشابه یا آب قند
- خوردن آبنبات یا شکلات
- مصرف قرص قند خون
پس از ۱۵ دقیقه بهتر است مجدداً سطح قند خون خود را اندازهگیری کنید. اگر هنوز قند خون شما کمتر از حد نرمال بود میتوانید مجدداً یکی از روشهای فوق را تکرار کنید تا قند خون به سطح طبیعی خود برسد.
فرد در هنگام افزایش قند خون باید چه اقداماتی انجام دهد؟
در زمان افزایش قند خون برخی از راهکارهای ذکر شده در مقاله میتواند به کاهش قند خون کمک کند:
- نوشیدن آب کافی در طول روز
- انجام حرکات ورزشی و تمرینات بدنی
- مدیریت استرس و اضطراب
- استراحت و خواب کافی
- کنترل میزان قند و کربوهیدراتهای مصرفی
برای تشخیص افزایش قند خون باید میزان کتون موجود در ادرار را بررسی کنید. این آزمایش با استفاده از کیت تست قابل خرید از داروخانهها بدون نیاز به نسخه انجام میشود. پس از تهیه کیت، کتون موجود در ادرار را اندازهگیری کنید.
اگر میزان کتون در ادرار بیشتر از ۸۰ میلیگرم بر دسیلیتر باشد باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. گاهی ممکن است قند خون بالا باشد اما میزان کتون در ادرار طبیعی باشد. در این صورت باید اقدامات ذکر شده در مقاله را انجام دهید تا قند خون به حالت نرمال برسد.
راه های کنترل قند خون
برای حفظ سطح قند خون طبیعی میتوان از چندین روش و تغییرات در سبک زندگی بهره برد:
رژیم غذایی سالم: مصرف مواد غذایی سرشار از فیبر مانند سبزیجات، میوهها و غلات کامل میتواند به کنترل قند خون کمک کند. همچنین، انتخاب کربوهیدراتها از منابع سالم مانند نان سبوسدار و برنج قهوهای موجب افزایش تدریجی قند خون میشود. محدود کردن مصرف غذاهای شیرین و پرچرب برای جلوگیری از افزایش سریع قند خون ضروری است.
ورزش منظم: ورزشهای منظم به بدن کمک میکنند تا بهتر از انسولین استفاده کرده و سطح قند خون را کاهش دهد. فعالیتهایی مانند پیاده روی، شنا، دوچرخهسواری و یوگا میتوانند در این راستا بسیار مفید باشند.
کنترل استرس: تکنیکهای کاهش استرس مانند تمرینات تنفس عمیق، مدیتیشن و آرامسازی میتوانند به کاهش سطح قند خون کمک کرده و از افزایش آن جلوگیری کنند.
آزمایشهای منظم قند خون: برای افرادی که در معرض خطر دیابت قرار دارند یا قبلاً دیابت داشتهاند. آزمایش قند خون به طور منظم توصیه میشود تا وضعیت قند خون تحت کنترل باشد.
دارو انسولین: در صورتی که نیاز باشد پزشکان ممکن است دارو یا انسولین تجویز کنند تا قند خون به سطح نرمال برسد.
سخن پایانی
میزان قند خون نرمال در سنین مختلف و وضعیتهای گوناگون بدن متفاوت است. در حالت کلی برای بزرگسالان، سطح قند خون ناشتا باید بین 70 تا 100 میلی گرم در دسی لیتر باشد. پس از غذا باید کمتر از 140 میلی گرم در دسی لیتر باشد. برای کودکان، نوجوانان و بارداری نیز محدودههای خاصی برای قند خون در نظر گرفته شده است که باید مراقب آنها باشیم. کنترل منظم قند خون، داشتن رژیم غذایی مناسب، انجام فعالیتهای بدنی و مدیریت استرس از جمله اقداماتی هستند که میتوانند به حفظ سطح قند خون در حد طبیعی کمک کنند.
اگر فردی به دیابت مبتلا شد باید قند خون کنترل شود و کنترل دقیق قند خون از اهمیت ویژهای برخوردار است تا از بروز مشکلات جلوگیری شود. مراجعه منظم به پزشک، آزمایشهای قند خون و مصرف داروهای مناسب، از جمله اقداماتی هستند که پیروی از روشهای کنترل آن میتواند به حفظ کیفیت زندگی و پیشگیری از عوارض خطرناک دیابت کمک کند.
